Üretim bozukluğuna bağlı azospermik erkeklerde FSH değeri ve bu değerin normalin çok üzerinde olması sperm bulma açısından anlamı olup olmadığı sürekli hastalarım tarafından sorulan bir sorudur. Bu konudaki görüşlerimi yakınlarda mikro TESE işlemi gerçekleştirdiğim bir hastamın hikayesini anlattıktan sonra sizlerle paylaşmak istedim:
Almanya’da yaşayan çift 6 yıllık evli, erkek yaşı 40 kadın yaşı 29 idi. 7-8 yaşlarında testislerin kanalda kalması nedeniyle indirme operasyonu geçirmiş ve her iki testis normal yerine indirilmiş. 2013 yılında Almanya’da bir merkezde her iki testisten yapılan TESE işleminde sperm bulunamamış ve yapılan patolojik değerlendirmede Sertoli hücreleri tespit edilmiş ancak germ hücresine rastlanmamış. Hasta doktorun operasyon sonrasında FSH değeri çok yüksek olduğundan ve testis içerisinde hiç germ hücresi olmamasından dolayı evlat edinmeleri veya donor sperm uygulaması yaptırabilecekleri söylenmiş.
İstanbul’da görüşmemizde, FSH değeri 40,08 mIU/mL ve erkeklik hormonu değeri 4,40 ng/mL, yapılan muayenesinde her iki testis 4-5 mL boyutlarında olduğu tespit edildi. Testislerin ultrasonografik değerlendirmesi yapıldıktan ve genetik incelemeleri sonuçlarının da normal oluğunu gördükten sonra herhangi bir ilaç tedavisi kullanmadan mikro TESE operasyonunu önerdim. Öncelikle sağ testiste yaptığımız araştırmada tüm alanlarda sperm üreten tubul yapılarını atrofik olarak gözlemlediğimizden sadece bir örnek alarak IVF laboratuvarına gönderdim ve operasyon sırasında sonucun olumsuz olduğunu öğrendim. Sol taraftaki testise geçerek mikroskop altında araştırmamıza devam ettim. Testis içerisinde 3 bölgede kan damarları ile korunmuş genişlemiş tubul yapılarını toplayarak laboratuvara gönderdim ve embriyolog sperm hatta hareketli spermlerin olduğu haberini verdi. Sonuç olarak elde edilen spermler dondurularak saklandı ve eşinin ICSI tedavisi için ileri bir tarihte tedaviye başlaması imkanı doğmuş oldu.
Bu hasta hikayesini ve klinik bulgularını paylaşmamızda amacımız geçmişte edindiğimiz tecrübelerimiz ile FSH değerlerinin testis dokusunda sperm bulma başarısını azalttığını göstermediğini belirtmek ve literatürde yazılmış makalelerin, yapılan çalışmaların bunu kanıtladığını bir kez daha bildirmektir.
Üretim bozukluğuna bağlı azospermik erkeklerde FSH değeri sperm bulunup bulunmayacağı hakkında bilgi vermez, FSH değeri normal üretim bozukluğu olan erkekte testis dokusunda sperm bulunmayacağı gibi, FSH değeri bu örnekte olduğu gibi 40-50 olan erkeklerde bile testis dokusunda sperm üretimi var olabilir.
Testisten sperm elde etme işlemini mutlaka her iki testisten gerçekleştirmek gerekir. Bir tarafta bulmazsa diğer taraftaki testise de mutlaka bakmak gerekir.
Bu konuda New York Cornell Üniversitesinde 2009 yılında yapılan 792 Mikro TESE vakasında FSH nün sperm bulma üzerine etkisi olmadığı gösterilmiştir. Bu makale Fertility and Sterility dergisinde en çok okunan 25 makaleden biridir. bkz: High serum FSH levels in men with nonobstructive azoospermia does not affect success of microdissection testicular sperm extraction.