En az bir ortak ataya sahip bireylere "akraba", akrabalar arasında yapılan evliliklere de "akraba evliliği" denilmektedir. Ülkemizde akraba evliliği yaygın bir evlenme geleneğidir. Birinci kuzen evlilikleri toplumumuzda sık görülmektedir. Toplumumuzda erkek kardeşlerin çocuklarıyla, kız kardeşlerin çocuklarının kan bağının farklı olduğu inancı genetik danışmanlık sırasında sıkça rastlanmaktadır.
Türkiye'de akraba evliliği sıklığı incelendiğinde; Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) verilerine göre, akraba evliliği sıklığı 1968'de % 29.2, 2003’de % 22 tespit edilmiştir. Bölgesel olarak Türkiye’de akraba evliliği sıklığı değişim göstermektedir. Batıdan doğuya gidildikçe sıklık artmakta doğu ve güneydoğuda oranlar %40’lara ulaşmaktadır.
Akraba evliliklerinin çocuklara etkisi nasıl olur?
Her çocuk anne ve babasının özelliklerini taşır. Anne ve babanın özellikleri kromozomlar üzerindeki genlerle çocuklara aktarılır. Bu genler çifttir. Aynı soydan gelen kişilerin gen özellikleri benzerdir. Anne ve babada hastalığa yol açmayan ve taşıyıcı olarak sahip olabilecekleri bozuk genlerin çocuğa geçmesiyle hastalıklı çocuk sahibi olma riski vardır.
Akraba Evliliklerinde En Sık Rastlanan Hastalıklar:
-Kan Hastalıkları,
-Göz, kulak, kalp ve şeker hastalıkları,
-Zekâ geriliği, fenilketonüri,
-Vücut yapısındaki bozukluklar
Akraba evliliğinin çocuklarda üreme sağlığına etkisi
2008 yılında yapılan bir çalışmada erkeklerde kısırlık sorunu ile akraba evliliğinin ilişkisi araştırılmıştır. Lübnan’da yapılan bu çalışmada yakın akraba evliliği yapan çiftlerin erkek çocuklarında kısırlık oranına akraba evliliği olmayan çiftlere oranla daha yüksek görüldüğü bildirilmiştir. Annesi ve babası akraba olan erkeklerde, azospermi yani menide hiç sperm olmaması durumu ve şiddetli sperm sayısı azlığı da daha sık olarak tespit edilmiştir.
Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermi nedeniyle mikro TESE operasyonu geçiren 512 erkeğin özgeçmişinde anne ve baba akraba evliliği oranını %22 olarak bulduk. Bu oran Türk Toplumu'nda genel olarak akraba evliliği sıklığına benzer bir özellik göstermektedir. Akraba evliliği yapan çiftlerin bazılarında ise birden fazla erkek çocuğun azospermi yani menide hiç sperm olmaması durumunu görüyoruz. Özellikle bu ailelerde yapılacak olan genetik araştırmalar sperm üretimi üzerinde etkili olabilecek yeni genlerin keşfinde yardımcı olacaktır.
Sperm kalitesinde sorun olan veya tanımlanamayan kısırlık problemi olan erkeklerin anne ve babalarında akraba evliliği olma sıklığının da incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca akraba evliliğinin yaygın olduğu toplumlarla bu uygulamaların olmadığı toplumlar arasında yapılacak karşılaştırmalı araştırmalarla üreme sağlığı üzerindeki etkisi araştırılması gereken bir diğer konudur.