Varikosel, testisin venöz yapısında oluşan ve doğuştan olan bir damarsal anomalidir. Yaşla birlikte ilerleyerek sperm yapım bozukluğuna neden olabilir. Çok ilerlemiş olgularda testis boyutlarında azalma ve erkeklik hormonu yapımında bozukluklara neden olabilir. Bazı erkeklerde sperm yapım bozukluğu dışında testiste veya kasık bölgesinde ağrı olabilir. Genellikle sol testiste görülmekle birlikte her iki testistede olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 1992 yılındaki verilerine göre 9043 erkekte semen analizi incelemelerinde, sperm parametreleri bozuk olan erkeklerin %25’inde ve normal sperm parametrelerine sahip erkeklerin %12’sinde varikosel tespit edilmiştir. Başka bir çalışmada infertilite şikâyeti ile başvuran erkeklerin %35-40’ında varikosel tespit edilmiştir.
Artmış damar yapısı ve kanlanma testisin fonksiyolarını: 1-Isı artışına neden olarak, 2-Dokunu oksijenlenmesindeki bozulma, 3-Böbrek ve böbrek üstü bezlerinden gelen zararlı atıkların birikmesine yol açarak bozar. Üretilen spermler üzerinde de hareketliliğin bozulması, sperm sayısının azalması ve sperm yapısının bozulmasına neden olur. Bu etkiler ile semen analizinde çoğunlukla sperm sayısında azalma, hareket bozukluğuna ve sperm DNA hasarı'na yol açar (Sperm DNA Hasarı hakkında geniş bilgi: https://emrebakircioglu.com/sperm-dna-hasari). Bazı erkeklerde ilk çocukları doğal yoldan olmasına rağmen zaman içerisinde sperm kalitesinin bozulmasına bağlı olarak ikinci çocuk isteği olduğunda sorun yaşayabilirler. Bu arada ilerleyen zaman içerisinde bazı erkeklerde erkeklik hormonu salınımında azalma görülür.
Teşhiste en önemli tanı muayene ile konur. Testise giden damar ve sperm kanalları elle muayenesinde teşhis konulur. Muayenede öksürtme veya ıkındırma ile karın içi basıncı arttırılarak genişlemiş damar yapısının tanınması amaçlanır. Üç derece ile sınıflandırılır: 3. düzeyde damar yapısı dışarıdan gözle görülecek kadar artmış ve genişlemiştir. Doppler ultrason ile varikosel araştırması muayenede tam olarak algılanamayan olgularda ayırıcı tanı olarak istenebilir. Amerikan Uroloji Derneğinin 2002 yılındaki toplantısında yalnız ultrason ile tespit edilen varikoselin klinik açıdan bir anlamı olmadığı ve operasyona gerek olmadığı bildirilmiştir.
Varikoselin cerrahi dışında tedavi şekli yoktur. Bacaklarda varis hastalığının tedavisi gibi testisteki genişlemiş damarların ortadan kaldırılması ameliyatla mümkündür. Günümüzde kasık alt bölgesinden çok küçük 3-4 cm’lik bir kesi ile testisin genişlemiş damarları bulunup bağlanmaktadır. Mikrocerrahi varikoselektomi adıverilen bu yöntemde mikroskop kullanımı hem operasyonun başarısını arttırmakta, hem de komplikasyon ve nüks dediğimiz varikoselin tekrarlama riskini azaltmaktadır. Tek taraflı cerrahi müdahaleler 1, çift taraflı varikosel tamiri 1,5-2 saat sürebilmektedir. Operasyon günü hastaneden taburcu edilerek evine istirahate gönderilir. Mikrocerrahi varikoselektomi yöntemin bir diğer avantajı iyileşme döneminin ağrısız geçmesi ve 3-5 gün içerisinde normal yaşantısına geri dönebilmesidir.
