Sperm Üretim bozukluğuna bağlı azospermik erkekte medikal tedavi/hormon optimizasyonu:
Medikal Tedavi
Hipogonadotropik hipogonadizm (hipofiz bezinden salgılanan hormon eksikliğine verilen ad) teşhis edilen azospermik (azospermi) erkekler dışında ilaçla tedavi ile sperm üretim bozukluğu olan erkeklerde ampirik tedavi olarak kullanımı genel olarak fayda sağlamadığına inanılmaktadır. Yapılan çalışmaların çoğunda kontrol grubu bulunmamaktadır. Ayrıca denek sayıları da çok az olduğundan ilaçların etkinliği konusunda kanıt değeri düşük olan çalışmalar olarak değerlendirilmelidir. Buna rağmen bazı çalışmalarda yüksek FSH ve LH salınımının Leydig ve Sertoli hücrelerindeki reseptörler üzerinde negatif etki yaratabileceği ve bu hormonların dışarıdan verilecek hormonlarla normal seviyelere getirilmesinin bozulmuş sperm üretimine katkı sağlayabileceği, testis içerisinde erkeklik hormonu seviyelerinin artmasının sperm yapımına katkısı olabileceğini savunan bazı makaleler yayınlanmıştır (Shinjo E.2004 Androl, Coviello AD Androl2004, Aydos K Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol2003 May 1;108(1):54-8.)
Medikal tedavi amacıyla kullanılan ilaçlar Klomifen sitrat (KS), hipofiz hormonlar ve aromataz inhibitörleridir. Klomifen Sitrat bir selektif östrojen reseptör modülatörüdür, yarışmalı olarak hipotalamus ve hipofiz bezindeki östrojen reseptörlerine bağlanır. KS alındığında hipofiz östrojen salınımını ortamda azaldığını algılayarak FS ve LH salınımını arttırır. LH, Leydig hücrelerindeki reseptörleri uyararak T yapımını artırarak serum T seviyelerinin yükselmesini sağlar (Kumar R 2013, Clinics). İnsan Koryonik Hipofiz Hormonları (hCG), LH hormonuna benzer bir glikoproteindir ancak reseptör bağlılığı ve yarı ömrü LH ya göre daha yüksektir. Leydig hücrelerinde LH reseptörlerine bağlanarak onları uyarır ve androjen yapımını uyarır. Yaklaşık olarak erkeklerin yarısında hCG tedavisine yanıt olarak erkeklik hormonu yükselir ve yüksek FSH serum seviyelerini negatif geri besleme yoluyla azaltır (Shinjo E.2004 Androl, Coviello AD Androl2004, Aydos K Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol2003, Shiraishi K2012, Hum Reprod)
Serum FSH seviyesindeki azalma FSH reseptörleri üzerindeki aşırı uyarıyı azaltarak tubuler yapı içerisinde spermatogenez üzerinde olumlu etki yaratabileceği düşünülmektedir. Bunun yanı sıra aromataz inhibitörleri yağ dokusu, testis, karaciğerde bulunan aromataz enzimini azaltarak ederek Erkeklik Hormonu (T) ve androjenlerin östrojene dönüşümünü engeller. Genellikle obez erkeklerde bozulan T/estrojen oranını erkeklik hormonu lehine düzelmesini sağlar. Normal spermatogenezi olan erkeklere göre NOA erkeklerde Sertoli hücrelerindeki nüklear androjen reseptörlerinin arttığı tespit edilmiştir (Boukari, K J Clin Endocrinol Metab2009). Sertoli hücreleri sperm üretiminden sorumlu germ hücrelerinin gelişimi ve canlılığını devam ettirmelerini sağladığı için T seviyelerinin artışının Sertoli hücrelerinin fonksiyonlarını düzeltebileceği öne sürülmektedir (Foresta C, Hum Reprod 2004,Jarow JP J Androl2001). Literatürde bulunan NOA erkeklerde kullanılan medikal tedaviler Tablo da özetlenmiştir.
Tablo NOA erkeklerde kullanılan ampirik tedaviler ile ilgili çalışmalar
Aİ: Aromotaz inhibitörü, KS: Klomifen sitrat, FSH: Folikül stimülan hormon, hCG: Human koryonik hipofiz hormonları, hMG: Human menapozal hipofiz hormonları, IU: international units, NOA: nonobstrüktif azoospermia, rec-hFSH: Rekombinant human FSH, TT: Erkeklik Hormonu, E: Estrojen, TESE: Testisten sperm elde etme
