Erkeklerin çocuk sahibi olamama (Kısırlık) yani tıptaki adıyla infertilite problemine %1 oranında rastlanmaktadır. İnfertilite sorunu olan erkeklerin içinde azoospermia (okunuşu azospermi) yani menide hiç sperm bulunmaması ise %10-15 oranında karşımıza çıkmaktadır. Çoğunlukla (%80) tıkanıklığa bağlı olmayan azoospermia yani testisin sperm üretim işlevinde bozulmalar görülür. Bu ya üretiminin çok az olması ya da testis içerisindeki tübül olarak adlandırdığımız kanalcıklardaki yapısal bozulmalar nedeniyle menide sperm yokluğuna neden olur. Azospermik erkeklerin ortalama %50’sinde altta yatan nedeni açıklayabiliyoruz. Diğer yarısında ise henüz erkeklerde azospermi’ye yol açan nedeni bilmiyoruz ve nedeni bilinmeyen (tıpta idiyopatik olarak adlandırılır) azospermi diyoruz.
İÇİNDEKİLER:
- Azospermik Erkekler Çocuk Sahibi Nasıl Olabilir?
- ROSI Yöntemi nedir?
- ELSI Yöntemi nedir?
- ROSI Yönteminde GEBELİK ve CANLI DOĞUM başarısı nedir?
- Her Yuvarlak Hücre Spermatid midir?
- Spermatid Aşamasında Duraklama Azoospermik Erkeklerde Ne Sıklıkla Rastlanır?
- Menide Spermatid varsa bunlarla ROSI yapılabilir mi?
- ROSI Avrupa ve ABD’de uygulanıyor mu?
Azospermik Erkekler Çocuk Sahibi Nasıl Olabilir?
Güncel tıp olanakları ile azospermik erkeğin çocuk sahibi olması, mikroenjeksiyon (ICSI) denilen yöntemle eşinin yumurtalarına testisten elde edilen spermlerln aktarılması ile mümkündür. MikroTESE yöntemi testisten sperm elde etmede en başarılı yöntemdir. Üretim bozukluğu (tıkanıklığa bağlı olmayan) azospermik erkeklerde %50 testis dokusunda sperm bulma olasılığı vardır. Gebelik oranı, kadın yaşı genç ve üreme sağlığı açısından kadının sorunu yok ise ilk denemede yaklaşık %50'dir (sonuçlar laboratuvar koşulları ve tecrübesi ve/veya bulunan spermlerin kalitesine göre değişkenlik gösterebilir).
ROSI Yöntemi nedir?
Spermin bulunmadığı azospermik erkeklerin menisinden veya testisinden alınan örnekte spermatid (Sa) evresinde olgun hale gelmemiş sperm öncül hücreleri varsa bunların yumurtalara aktarılması (enjeksiyon) yöntemine ROSI (Round Spermatid Injection) adı verilir. Spermatid, olgunlaşmamış yani baş yapısı normal sperm halini almamış kuyruk oluşumu gerçekleşmemiş spermin öncül halidir. Bu nedenle kadının yumurtasının döllenmesini sağlamak için elektrik yöntemi (piezo) veya kimyasal uyaranlar ile yumurtanın aktivasyonu sağlanır.
ELSI Yöntemi nedir?
Olgunlaşmamış sperm hücreleri spermatid (Sa) aşamasından sonra spermiyogenez (Kuyruk oluşumu) adı verilen evreye geçerler. Kuyruk çıkma aşamasındaki bu evrede baş oluşumu ve kuyruk uzunluğuna göre spermatidler (Sb-Sc) elongating (uzayan) veya elongated (Sd) (uzamış) spermatidler olarak sınıflara ayrılır. ELSI uygulaması ise baş yapısı ve kuyruk yapısı normale yakın olan spermlerin mikroenjeksiyon işleminde kullanılmasına verilen addır.
ROSI Yönteminde GEBELİK ve CANLI DOĞUM başarısı nedir?
ROSI yöntemi ile 2015 yılına kadar ejakülat spermatidleri ile 3, testis spermatidleri ile 4 gebelik toplamda 7 gebelik bildirilmiştir. 1998 yılında ilk kez Türkiye’de 1 gebelik literatürde bildirse de bu elonged spermatid enjeksiyonu ile gerçekleşmiştir ve düşük ile sonuçlanmıştır. 2015 yılına kadar literatürde 5 canlı doğum bildirilmiştir.
Meta-analiz sonuçlarına göre 22 çalışmada gebelik oranları transfer edilen siklüs başına %3,7 ve canlı doğum oranları %4,3'tür. Gebeliklerin %60 düşük ile sonuçlanmaktadır.
2015 ve 2018 yıllarında Dünya’da sadece Japonya’dan 1 merkezden 2 makale yayınlanmıştır. Bu merkezde 90 bebeğin ROSI yöntemi ile doğduğu bildirilmiştir. Bugün itibari ile 2018 yılından sonra ROSI ile canlı doğum bildiren Türkiye ve Dünya’dan hiçbir merkez yoktur.
Her Yuvarlak Hücre Spermatid midir?
Hayır. Ejakülatta veya testis dokusunda spermatide benzer hücreler vardır. Bunların boyama yapılmadan tanınması güçtür, ancak tecrübeli embriyologlar tarafından ayrımı yapılabilir.
Spermatid Aşamasında Duraklama Azoospermik Erkeklerde Ne Sıklıkla Rastlanır?
Literatürde geniş serilerde yapılan patolojik incelemelerde sperm gelişiminde duraklama azoospermik erkeklerin 1/3’ünde görülmektedir. Ancak bunların çok az bir kısmında patolojide spermatid (Sa) hücreleri mevcuttur. 1998 yılında, sperm üretim bozukluğuna bağlı azoospermik erkekten alınan 1480 patoloji örneğinde spermatid düzeyinde duraklama %1 oranında görülmüştür.
Tanaka 2015 de yayınladığı ROSI makalesinde, 730 testisten alınan örneklerde (Mikro-TESE yöntemi ile) sperm veya elonged (Sd) sperm bulunmayan vakanın 76’sında (%10.6) spermatid tespit etmişlerdir. Yani sperm veya elonged spermatid (Sd) bulunmayan 100 erkeğin 10’unda ROSI uygulanacak spermatid hücresi bulunmuştur. Tanaka’nın makalesinde daha önce sperm bulunmayan erkeklere 2.mikro-TESE operasyonu yapılmıştır ve öncesinde erkeklere ilaç, bitki takviyesi, hormon gibi herhangi bir tedavi uygulaması yapılmamıştır.
Menide Spermatid varsa bunlarla ROSI yapılabilir mi?
Evet. Literatürde menide çıkan spermatidler ile (eğer varsa) bunların ROSI’de kullanımı ile gebelik ve canlı doğum bildirilmiştir (Tesarik J, NEJM 1996).
ROSI Avrupa ve ABD’de uygulanıyor mu?
Hayır. Avrupa ve ABD Üreme Sağlığı Dernekleri ROSI uygulamasını deneysel uygulama olarak kabul ediyor. Tüp Bebek Merkezlerinde rutin olarak uygulanmıyor. Birçok ülkede uygulama hala yasak veya ROSI uygulaması deneysel kabul edildiği için merkezlerin Etik Kurul onayı, çiftlerden ayrıntılı bilgilendirilmiş onam belgesi almaları gerekiyor.
