Azospermi (azoospermia) menide hiç spermin olmaması durumuna verilen addır. Çocuk sahibi olamayan çiftlerin erkeğe bağlı olan nedenlerin yaklaşık %10’unda azoospermia (azospermi) ile karşılaşmaktayız. Azosperminin oluşumunu yani menide sperm yokluğunu nedenlerini genel olarak 3’e ayırabiliriz.
- Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermi: Testisin kendine ait olan bozukluklar (genetik nedenler, inmemiş testis gibi doğuştan olan; sonradan olan kabakulak orşiti, kemoterapi gibi ilaçların yarattığı azoospermi)
- Tıkanıklığa bağlı olan azospermi : Sperm taşıyan kanallarda tıkanıklık veya kanalların doğuştan gelişmemesi
- Hipofiz hormon eksikliğine bağlı azospermi: Hipogonadotropik hipogonadizm
Azospermik erkeğin infertilite konusunda deneyimli ürolog tarafından muayenesi ve değerlendirilmesi bu ayırımın yapılmasında çok önemli rol oynamaktadır.
Neden genital muayene önemli?
Çocuk sahibi olma sorunu yaşayan her erkeğin ürolojik muayene olması şarttır. Öncelikle düzeltilebilir bir durumun varlığı araştırılır. İnfertil (Kısırlık) sorunu olan erkeklerde en sık karşılaştığımız varikosel varlığı genital muayene ileteşhis edilir. Varikosel tedavisi cerrahi yolla yapılır.
Azospermik erkeklerde ise genital muayene çok önemli gelişimsel sorunların varlığını anlamamızı sağlar. Normal testis boyutları 15-20 ml civarındadır. Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermik erkeklerde testis boyuları ortalama 8-10 ml civarındadır. İleri derecede atrofik olan testis boyutları (2-3 ml), geniş pelvis, jinekomasti dediğimiz göğüslerde büyüme Klinefelter Sendromu belirtileri olabilir.
Tıkanıklığa bağlı azospermi veya doğuştan sperm kanal yokluğu basit genital muayene ile tecrübeli bir ürolog tarafından kolaylıkla teşhis edilebilir.
Azospermik erkekte genetik testler
Erkeğin genital muayenesi yine hangi genetik testlerin yapılması gerektiğine karar verilmesi açısından önemlidir. Sperm kanalı yokluğu (Vaz deferens yokluğu) olan erkeğin Kistik Fibrozis (solunum, sindirim ve üreme sistemindeki kanalların tıkanmasına yol açan kalıtsal hastalık) denilen genetik hastalığın taşıyıcısı olma ihtimali olduğu için eşinin ve kendisinin kistik fibrozis hastalığı genleri açısından test edilmesi gerekir. Bu yolla her ikisinde de genetik bozukluk görülür ise %25 olasılık ile embriyolarda (çocukta) Kistik Fibrozis hastalığı görülebilir. Bu nedenle embriyolara genetik testler (PGD) yapmak gerekebilir.
Testis boyutları küçük, FSH ve LH değerleri yüksek, jinekomasti, geniş pelvis gibi bulguları olan erkeklerde karyotip analizi yani kromozom analizi yapmak gerekir. Üretim bozukluğuna bağlı azospermi düşünülen erkekte hem kromozom analizi hem de babadan oğula geçen Y kromozom analizi testi yapılması gerekir. Genetik incelemeler nedeninin açıklanması aynı zamanda testis dokusunda sperm bulma başarısı açısından bilgi verecektir. Örneğin AZFc delesyonu olan erkekte mikro TESE yoluyla sperm elde edilecek olursa doğacak erkek çocukta da babası gibi azospermi olacağını çiftlere bildirme imkânımız olacaktır.
Tüp bebek öncesi azospermik erkeğin ürolog tarafından değerlendirilmesi ve ürolojik muayene, tedavi seçenekleri, sperm elde etme yöntemleri ve özel bir takım tüp bebek uygulamalarının ( örneğin sperm seçim yöntemleri, embriyolarda genetik tanı) önceden fark edilmesine yardımcı olacak ve gebelik olasılığının artmasını sağlayacaktır.
